منظور از آبیاری بارانی چیست؟

آبیاری بارانی یکی از روشهای مدرن آبیاری محصولات کشاورزی است. در واقع چون در این روش، آبیاری محصولات شبیه بارش باران است به آن آبیاری بارانی گفته می شود. در این نوع سیستم آبیاری آب مورد نیاز از طریق پمپاژ وارد لوله ها می شود و آب داخل لوله نیز از طریق آبپاش روی زمین پاشیده می شود. این روش آبیاری سبب صرفه جویی زیاد آب در بخش کشاورزی می شود. در ادامه مطلب به معرفی بیشتر این روش و انواع آن خواهیم پرداخت.

نمونه ای از آبیاری بارانی

استفاده از روش آبیاری بارانی مزیت های زیادی دارد. این مزیت ها سبب شده که بیشتر کشاورزان و مهندسان کشاورزی از این روش استقبال زیادی داشته باشند. این مزایا شامل این موارد است.

* چون در این روش، آبیاری به صورت اصولی و درست صورت می گیرد در نتیجه مانع ایجاد فرسایش در خاک می شود. در روشهای قدیمی آبیاری، فشار و حجم زیاد آب سبب شسته شدن و فرسایش خاک می شد. اما در این روش چون حجم و فشار آب، قابل کنترل است در نتیجه سبب ایجاد فرسایش خاک نمی شود.

*  از دیگر مزایای این روش این است که در بیشتر زمین های کشاورزی با هر نوع خاکی (غیر از خاک رس سنگین) قابل اجرا است. دلیل عدم اجرای آن در خاک رس سنگین بودن این خاک است و آب به راحتی نمی تواند در خاک نفوذ کند.  علاوه بر این، آبیاری بارانی سبب تهویه و گردش هوا در خاک می شود.

* در مزارعی که دارای تراکم محصول است این روش بهترین روش آبیاری محسوب می شود. چون آب به تمام قسمت های خاک می رسد. به همین دلیل محصولات نیز رشد بیشتری دارند و راندمان تولید بالاتر میرود.

* از دیگر مزایای این روش پخش کردن یکدست کود، سم و آب است. علاوه بر این بر خلاف سایر روشها امکان استفاده از روش آبیاری بارانی در زمینهای شیب دار نیز  وجود دارد.

* یکی دیگر از مزایای این روش کاهش ضرر و زیان ناشی از شته ها و دیگر آفت ها است.

نمونه ای از آبپاش در این نوع آبیاری

در این نوع سیستم روشهای مختلفی جهت آبیاری محصولات مانند: ثابت، عقربه ای، ارابه ای، خطی و … وجود دارد. هر کدام از این روشها ویژگیهای خاصی دارند و متناسب با زمین و محصول مورد نظر از این روشها استفاده می شود. جهت اجرای انواع سیستم آبیاری بارانی به تجهیزاتی نیاز است. این تجهیزات شامل موتور پمپاژ جهت تامین فشار آب، چندین خطوط لوله فرعی و اصلی و آبپاش است. در ادامه به تشریح بیشتر انواع سیستم های آبیاری بارانی خواهیم پرداخت.

در این روش آبیاری بارانی لوله های سیستم چه فرعی، چه اصلی به صورت ثابت کار گذاشته می شوند. هر زمان که نیاز به آب پاشی زمین باشد آبپاش به شیر های خودکار وصل می شود و کار آبیاری انجام می شود. لوله های اصلی به کار رفته در این سیستم زیر خاک و لوله های فرعی نیز روی زمین یا زیر خاک قرار داده می شوند. از مزایای اجرای این سیستم آبیاری می توان به اجرای آن در زمینهای شیب دار، انجام کار کوددهی و آبیاری به صورت همزمان، راحتی کار آبیاری و …. اشاره کرد.

یکی دیگر از انواع آبیاری بارانی

 در این سیستم آبیاری لوله های فرعی، اصلی و ایستگاه پمپاژ به صورت ثابت هستند و فقط بالها روی زمین توسط کاربر جابجا می شوند. بالها در قسمتهای مختلف زمین به لوله های اصلی وصل می شوند و کار آبیاری صورت می گیرد.

 سیستم آبیاری بارانی کلاسیک به صورت کاملا ثابت: در این نوع سیستم همه ی اجزاء سیستم مانند پمپ، لوله فرعی و لوله اصلی به صورت ثابت کار گذاشته می شوند. در این روش جهت آبیاری فقط باید شیرهای هر قسمت باز شوند و بعد از اتمام کار شیر بسته شود. این روش چون در مقایسه با سایر روشهای آبیاری بارانی هزینه زیادی جهت اجرا دارد، معمولا برای گیاهان و باغ های چندین ساله به کار میرود. در این سیستم در صورت تمایل، کاربر می تواند با نصب شیرهای برقی یک سیستم اتوماتیک داشته باشد.

 در این نوع سیستم از آبیاری بارانی کلیه تجهیزات سیستم مانند، لوله های فرعی، پمپ و لوله های اصلی به صورت متحرک هستند. از این سیستم می توان در مزارعی که کشت محصولات به طور موقت باشد و یا محصولاتی مانند سبزیجات کشت شود استفاده کرد. چون می توان اجزاء سیستم را بعد از اتمام کشت به زمین دیگری انتقال داد.

یکی دیگر از انواع سیستم آبیاری بارانی آبپاش غلطان است. این سیستم از چرخ های بزرگی که لوله هایی در مرکز آن قرار دارند تشکیل شده است. این نوع سیستم جزء آبیاری های نیمه مکانیزه است. منظور از نیمه مکانیزه این است، چون این سیستم در حین کار آبیاری به صورت ثابت است و حرکتی ندارد. هنگامی که قسمتی از زمین به طور کامل آبیاری شد، باید از طریق یک نیروی محرکه سیستم را به دیگر قسمتهای زمین جهت انجام آبیاری حرکت داد.

طراحی این سیستم آبیاری به این صورت است که آبپاش ها روی یک بال بزرگ آبیاری ( به بال آبیاری لترال نیز گفته می شود) قرار داده می شوند. بال آبیاری نیز روی چرخ هایی قرار داده شده است. در واقع بال آبیاری که روی چرخ است در مرکز زمین قرار داده می شود و با حرکتی مانند حرکت عقربه های ساعت روی زمین حرکت می کند و آبپاش ها نیز آب را روی زمین می پاشند. این روش آبیاری مناسب زمین هایی است که شکل آنها به صورت دایره باشد. طول بال آبیاری و شعاع دایره  به یک اندازه هستند.

این نوع سیستم آبیاری شبیه سیستم عقربه ای است با این تفاوت که لوله لترال در این روش به جای دایره ایی به شکل خطی است. به همین دلیل آبپاش ها نیز به صورت خطی روی لترال قرار داده می شوند. این نوع سیستم آبیاری بارانی مناسب زمین های مستطیل و مربع است.

آبیاری بارانی متحرک خطی

این روش آبیاری یکی دیگر از روشهای آبیاری بارانی محسوب می شود. در این روش از یک آبپاش بزرگ که روی یک ماشین قرار دارد استفاده می شود. بال آبیاری نیز در این روش به دور قرقره ای بزرگ پیچیده شده و به ماشین متصل است. جهت انجام آبیاری با این روش، دستگاه در ابتدای زمین  و آبپاش نیز در داخل زمین قرار داده می شود. آبپاش از طریق لوله پلی اتیلن به دستگاه متصل است. برای فرستادن آب به داخل لوله و در نهایت آبپاش از الکتروموتور یا موتور دیزل استفاده می شود. زمانی که موتور روشن می شود آب وارد قسمت توربین می شود و سبب چرخش آن می شود. بعد از اینکه آب از توربین خارج شود وارد لوله می شود و در نهایت وارد قسمت آبپاش و در سطح زمین پخش و پاشیده می شود.

آبیاری بارانی ارابه ای

همانطور که این سیستم آبیاری دارای انواع مختلفی است. آبپاش های استفاده شده در هر نوع نیز متفاوت است. در واقع انتخاب نوع آبپاش به مواردی مانند، شکل زمین، نوع خاک، میزان نیاز محصول به آب، فشار آب، اندازه قطرات آب با توجه به محصول و … بستگی دارد.

جهت اجرای بدون نقص این سیستم آبیاری بهتر است نکاتی در رابطه با اجرای آن در نظر گرفته شود. این نکات شامل این موارد است.

* یکی از نکات قابل توجه در این سیستم آبیاری میزان فشار آب در حین پاشیدن است. چنانچه فشار آب کمتر از حد استاندارد باشد سبب می شود که آب به تمام نقاط مورد نظر پاشیده نشود. همچنین اگر فشار آب فرستاده شده به آبپاش بیشتر از حد نرمال هم باشد امکان صدمه زدن به سیستم آبپاش وجود دارد.

* یکی دیگر از موارد مهم در این زمینه چیدمان آبپاش ها است. این چیدمان باید به نحوی باشد که آبپاش ها زیاد بهم نزدیک یا دور نباشند.

* از جمله نکات دیگر در آبیاری بارانی که اهمیت زیادی نیز دارد انتخاب درست اجزاء سیستم آبیاری است. یکی از این اجزاء لوله پلی اتیلن و آبپاش است. همانطور که اشاره شد با توجه به انواع مختلف روشهای آبیاری بارانی آبپاش های مختلفی نیز وجود دارند.

* نکته دیگر در این مورد اجرای اصولی و درست سیستم است. بهتر است جهت جلوگیری از مشکلات احتمالی در کار سیستم آبیاری اجرای آن توسط افراد متخصص و حرفه ای در این زمینه انجام شود.

* علاوه بر مواردی که ذکر شد کیفیت تجهیزات استفاده شده در کیفیت اجرای کل کار و بازدهی آن تاثیر بسزایی دارد. یکی از این تجهیزات لوله پلی اتیلن است.

چنانچه تمام مراحل اجرا درست باشد اما کیفیت و نوع لوله پلی اتیلن استفاده شده استاندارد نباشد آب مورد نیاز به آبپاش نمی رسد و در نتیجه سیستم کارایی خود را از دست می دهد. اهمیت کیفیت لوله به این دلیل است که اگر لوله پلی اتیلن استفاده شده از مواد مرغوب نباشد، طی مدت کوتاهی بر اثر تابش نور خورشید دچار پوسیدگی می شود و یا با هر نوع ضربه ی احتمالی دچار ترک خوردگی و شکستگی می شود. به همین خاطر بهتر است این لوله ها را از تولیدکنندگان معتبر تهیه کرد.

یکی از تولیدکنندگان معتبر لوله های پلی اتیلن شرکت آب نهالان خلیج فارس است. کلیه محصولات این گروه تولیدی از مواد مرغوب و با کیفیت و مطابق با استانداردهای جهانی ساخته می شوند. با اطمینان می توان گفت که محصولات آب نهالان خلیج فارس از نظر کیفیت، قابل مقایسه با برندهای معتبر خارجی هستند.